HL Makale (Essay) Nedir?
Görevin doğası
Yüksek seviyedeki öğrencilerin, daha önce sınıfta işlenen bir eserle bağlantılı olarak kendi tercihleri olan bir sorgulama hattı oluşturan 1200-1,500 kelimelik resmî bir makale yazmaları gerekmektedir.
Yüksek seviye makalesi; edebî bir konuyu geniş bir zaman diliminde keşfetme ve planlama, taslak çıkarma ve yeniden taslak çıkarma sürecinden faydalanarak fikirlerini rafine etme yoluyla öğrencilere bağımsız, eleştirel ve yaratıcı okurlar, düşünürler ve yazarlar olma fırsatı sunar. Makale, öğrencilerin odaklanmış, analitik bir tartışma oluşturmalarını ve eseri geniş bir edebî bakış açısından incelemelerini gerektirir. Aynı zamanda akademik makalenin resmî çerçevelerine uymalarını, alıntılar ve referanslar kullanmalarını gerektirir.
HL Makale Hakkında
İyi bir makale için değerlendirme kriterlerini anlamak ve özgün bir araştırma sorusu belirlemek çok önemlidir. Bu kısımda sizinle değerlendirme kritlererini öğreneceğiz.
- Kriter A: Anlama ve yorumlama
- Kriter B: Analiz ve değerlendirme
- Kriter C: Odak noktası ve organizasyon
- Kriter D: Dil
- Aday, metne yönelik ne kadar iyi bir anlayış sergiler ve çıkarımlara yönelik ne kadar mantıklı sonuçlara varır?
- Fikirler, metne yönelik referanslar tarafından ne kadar iyi desteklenir?
- 0 Puan: Çalışma, aşağıdaki tanımlayıcıların belirttiği standarda ulaşmamaktadır.
- 1 Puan: Yanıt, metnin edebî anlamına ilişkin az anlayış içerir. Metne yönelik referanslar nadir ya da ender olarak uygun kullanılmış durumdadır.
- 2 Puan: Yanıt, metnin edebî anlamına ilişkin biraz anlayış içerir. Metne yönelik referanslar bazı durumlarda uygun kullanılmıştır.
- 3 Puan: Yanıt, metnin edebî anlamına ilişkin anlayış içerir. Metnin bazı çıkarımlarına yönelik tatmin edici düzeyde yorumlama vardır. Metne yönelik referanslar genel olarak uygun ve adayın fikirlerini büyük oranda destekler.
- 4 Puan: Yanıt, metnin edebî anlamına ilişkin kapsamlı bir anlayış içerir. Metnin pek çok çıkarımına yönelik ikna edici düzeyde yorumlama bulunur. Metne yönelik referanslar uygundur ve adayın fikirlerini destekler.
- 5 Puan: Yanıt, metnin edebî anlamına ilişkin kapsamlı ve algısal bir anlayış içerir. Metnin daha geniş çapta çıkarımlarına ve zekice taraflarına yönelik ikna edici ve aydınlatıcı düzeyde yorumlama vardır. Metne yönelik referanslar iyi seçilmiş ve adayın fikirlerini etkin şekilde destekler.
- Aday, metinsel özelliklerin ve/veya yazara ait tercihlerin anlamı nasıl şekillendirdiğine dair ne düzeyde analiz ve değerlendirme sunar?
- 0 Puan: Çalışma, aşağıdaki tanımlayıcıların belirttiği standarda ulaşmamaktadır.
- 1 Puan: Yanıt, betimleyici ve/veya metinsel özellikler ve/veya yazara ait tercihlere dair az bir analiz sunar.
- 2 Puan: Yanıt, metinsel özellikler ve/veya yazara ait tercihlere dair biraz uygun bir analiz sunmaktadır, ancak tanıma bağlı bir yapıdadır.
- 3 Puan: Yanıt, metinsel özellikler ve/veya yazara ait tercihlere dair genel olarak uygun bir analiz sunmaktadır.
- 4 Puan: Yanıt, metinsel özellikler ve/veya yazara ait tercihlere dair uygun ve zaman zaman aydınlatıcı bir analiz sunmaktadır. Bu özelliklerin ve/veya tercihlerin anlamı nasıl şekillendirdiğine dair iyi bir değerlendirme vardır.
- 5 Puan: Yanıt, metinsel özellikler ve/veya yazara ait tercihlere dair aydınlatıcı ve ikna edici bir analiz sunmaktadır. Bu özelliklerin ve/veya tercihlerin, anlamı nasıl şekillendirdiğine dair çok iyi bir değerlendirme vardır.
- Fikirlerin sunumu ne kadar iyi düzenlenmiş, kapsamlı ve odaklanmıştır?
- 0 Puan: Çalışma, aşağıdaki tanımlayıcıların belirttiği standarda ulaşmamaktadır.
- 1 Puan: Fikirlerin sunumunda görülen az miktarda düzenleme vardır. Analizde fark edilecek düzeyde bir odaklanma yoktur.
- 2 Puan: Fikirlerin sunumunda göze çarpan bir düzenleme vardır. Analizde az miktarda odaklanma vardır.
- 3 Puan: Fikirlerin sunumu genel olarak uyumlu bir yaklaşımla yeterli düzeyde düzenlenmiştir. Analizde biraz odaklanma vardır.
- 4 Puan: Fikirlerin sunumu iyi düzenlenmiş ve büyük oranda uyumludur. Analiz yeterli düzeyde odaklanmıştır.
- 5 Puan: Fikirlerin sunumu etkin şekilde düzenlenmiş ve uyumludur. Analiz iyi odaklanmıştır.
- Dil ne kadar açık, çeşitli ve doğrudur?
- Üslup ve tarz tercihi ne kadar uygun? (Bu bağlamda “üslup”, adayın analize uygun kelime haznesi, ton, cümle yapısı ve terminoloji gibi unsurları kullanımını ifade eder.)
- 0 Puan: Çalışma, aşağıdaki tanımlayıcıların belirttiği standarda ulaşmamaktadır.
- 1 Puan: Dil ender olarak açık ve uygundur; dil bilgisi, kelime haznesi ve cümle yapısına dair pek çok hata var ve üslup ve tarza yönelik de çok kısıtlı bir algı söz konusudur.
- 2 Puan: Dil, bazı anlarda açık ve dikkatli kullanılmıştır; dil bilgisi, kelime haznesi ve cümle yapısı kısmen doğru ancak hatalar ve tutarsızlıklar göze çarpmaktadır; üslup ve tarz görev açısından belirli bir noktaya kadar uygundur.
- 3 Puan: Dil açık ve dikkatli kullanılmış; dil bilgisi, kelime haznesi ve cümle yapısı bazı kusurlara rağmen yeterli düzeyde doğrudur; üslup ve tarz görev açısından genel olarak uygundur.
- 4 Puan: Dil açık ve dikkatli kullanılmıştır; dil bilgisi, kelime haznesi ve cümle yapısı iyi derecede doğrudur; üslup ve tarz görev açısından tutarlı şekilde uygundur.
- 5 Puan: Dil son derece açık, etkili, dikkatli kullanılmış ve doğrudur; dil bilgisi, kelime haznesi ve cümle yapısı yüksek düzeyde doğrudur; üslup ve tarz görev açısından etkili ve uygundur.
Görevin açıklanması
Yüksek seviye makale, öğrencinin öğrenen portfolyosunda sunduğu incelemeyi temel alır. Bu inceleme sürecinde öğrenci birden fazla eseri farklı bakış açılarıyla sorgulayacaktır. Makalenin taslağının çıkarılması öncesinde öğrenci daha fazla sorgulama için hangi esere odaklanacağına ve bu eserle bağlantılı olarak hangi konuda yazacağına karar vermelidir. Öğrenci konuyu seçerken dersin yedi merkezî kavramına başvurabilir. İç değerlendirmede kullanılanlar ve öğrencinin belge 2’de kullanmayı planladığı eserler haricinde, sınıfta incelenen herhangi bir eser seçilebilir.
Eser seçimi
Adaylar makalede işleyecekleri eseri ve konuyu bağımsız şekilde seçmelidirler, ancak bu süreçte öğretmene danışmak da büyük önem taşır. Seçilen edebî metin veya eserlerin geliştirilmiş, odaklanmış ve analitik bir tartışmayı destekleyecek zenginliğe sahip olduğundan emin olmak gerekir.
Kısa hikâyeler, şiirler, şarkı sözleri veya herhangi bir kısa bir edebî metinden oluşan bir koleksiyon söz konusu olduğunda, adaylar odak noktası olarak eserdeki tek bir edebî metni seçebilirler. Ancak öğrenci ve öğretmenler değerlendirmenin dar odaklı stilistik bir anlatım görevinden ziyade geniş bir edebî sorgu olduğunu akıllarında tutmalıdırlar. Bunu sağlamak için, seçilen eser içinden birden fazla edebî metin kullanmak gerekebilir. Bu durumda öğrencinin, metinlerden en az birinin sınıfta işlenmiş olması durumunda sınıfta işlenmeyen eserin yazarından metinleri incelemesi de mümkündür.
Konuyu belirlemek
Seçilen konu makale için geniş bir edebî odak noktası sağlamalıdır. Bu odaklanmayı sağlamak için, dersin yedi merkezî kavramına yönelmek makale için bir konu oluşturma veya kararlaştırma açısından faydalı bir başlangıç noktası olabilir. Öğrencilerin makalelerini yedi kavramdan birine götürmeleri gerekmese ve değerlendirme kriterleri bunu şart koşmasa da, yedi kavramdan biriyle çalışmak öğrencilerin fikir ve tartışmalarını rafine ederken konuları hakkında düşünmeye başlamalarını sağlayacaktır. Yedi kavram burada çalışmayla ilişkili olarak kısaca açıklanmıştır.
Kimlik
Öğrenci eserdeki belirli bir karakterin veya karakter grubunun kimliğinin temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da bu süreçte eserin kendisinin yazarın kimliğiyle bağlantı kurma yoluyla ilgileniyor olabilir.
Kültür
Öğrenci eserdeki belirli bir yerin, kurumun veya insan grubunun kültürünün temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da eserin kendisinin belirli bir kültürle bağlantı kurma yoluyla ilgileniyor olabilir.
Yaratıcılık
Öğrenci eserdeki bireysel ya da kolektif yaratıcılığın ya da yaratıcılık azlığının temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da bu süreçte eserin kendisinin yazarın yaratıcılığını temsil etme yoluyla ilgileniyor olabilir.
İletişim
Öğrenci eserdeki iletişim faaliyetlerinin ya da iletişimdeki başarısızlıkların temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da eserin kendisini bir iletişim faaliyeti olarak temsil etme yoluyla ilgileniyor olabilir.
Dönüşüm
Öğrenci eserdeki dönüşümün veya dönüştürücü faaliyetlerin temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da eserin kendisini diğer eserlere (metinler arası atıflar aracılığıyla) veya gerçekliğe (okurun kimliği, ilişkileri, hedefleri, değerleri ve inançlarına yönelik dönüştürücü bir etki vasıtasıyla) yönelik bir dönüştürücü faaliyet olma yoluyla ilgileniyor olabilir.
Bakış açısı
Öğrenci eserdeki belirli bir bakış açısı ya da bakış açılarının temsiline yönelik bir bakış açısıyla ya da bu süreçte eserin kendisinin yazarın bakış açısını temsil etme yoluyla ilgileniyor olabilir.
Temsil
Öğrenci eserin kendisinin farklı temaları, tutumları ve kavramları temsil etme yoluyla veya edebiyatın gerçekliği temsil etme düzeyiyle ilgileniyor olabilir.
Yol gösterme ve özgünlük
Öğretmenlerin konu seçiminden makalenin teslimine dek Yüksek Seviye makale sürecinde öğrencilere yol göstermesi, süreç boyunca onları takip etmesi ve onlara tavsiyelerde bulunması, planlara dair geri bildirimde bulunması ve makalenin gelişimine yönelik zaman çizelgeleri ve aşamalar belirleyerek odaklanmalarına yardımcı olmaları beklenir. Bu sürecin başlangıcındaki yardım, yol gösterme ve desteğin önemi ne kadar vurgulansa azdır.
Aynı zamanda öğrencinin süreç boyunca özerkliğe sahip olması gerekir; öğretmenler doğrudan eser veya konu görevlendirmesi yapmamalı, fikirlerin uygunluğuna dair tavsiye vermeli, bunları netleştirmeleri için öğrencilere sorular yöneltmeli ve daha derinlemesine incelenebilecek yerlere ve yollara dair tavsiyelerde bulunarak yaklaşımlarını düzenlemelerine imkân tanımalıdır.
Öğretmenlerin, makalelerin tamamen öğrencilere ait olmasını sağlaması ve değerlendirmenin sunulmasından önce ortaya çıkan akademik dürüstlük sorunlarını gidermesi beklenir. Tüm öğrencilerin akademik dürüstlüğün önemini anlamasını, özellikle de çalışmalarının özgün olmasının ve diğer insanların fikirlerini takdir etmeleri gerektiğinin önemini kavramalarını sağlamak öğretmenlerin sorumluluğundadır. Öğretmenler, öğrencilerin, bu dışarıdan değerlendirilen bileşen için sundukları makalenin tamamen kendilerine ait olması gerektiğini anlamalarını sağlamalıdırlar.
Öğretmenler, öğrencilerin çalışmalarına yönelik düzenli geri bildirimde bulunmalı, ancak çalışmalarını doğrudan düzenlememeli ya da düzeltmemelidirler. Öğrenciler yazma sürecinin sonuna yaklaşırken, öğretmenler çalışmanın geliştirilebileceği yollar üzerinden öğrencilerin ilk tam taslaklarına yönelik tavsiyeler verebilirler. Bunu taslak üzerindeki kenar boşluğuna notlar yazarak yapabilirler. Bu yorumlar, dönüşümlü düşünmeyi ve geliştirmeyi sağlayacak sorular veya bilgiler içerebilir. Bir öğretmen hiçbir şartta taslağı düzenleyemez veya yeniden yazamaz. İlk taslağın ardından öğretmene verilen bir sonraki sürüm, nihai olmalıdır.
Öğrenciler birincil kaynaklarına detaylı atıflarda bulunmalı, bu atıfları, çalışmaya dair daha geniş çaplı tartışmayı desteklemek için kullanmalıdırlar. İkincil kaynakların kullanımı zorunlu değildir. Kullanılan tüm kaynaklar uygun şekilde belirtilmelidir. Makaleler öğrencilerin kendi çalışmaları olmalı, akademik dürüstlük açısından IB politikasına tutarlı şekilde uymalıdırlar.
